Stres w sytuacji rozwodu
– jak sobie z nim poradzić?

Rozstania są jedną z najtrudniejszych sytuacji w naszym życiu. Gdy bliska nam osoba odchodzi z naszego życia wiąże się to z wieloma intensywnymi emocjami. W takiej sytuacji czujemy smutek, czasem złość, bezradność, i zawsze towarzyszy jej duży stres, który odczuwają oboje partnerzy. Niezależnie od okoliczności, od tego, kto podjął decyzje o rozstaniu, dla obojga partnerów jest ono ogromnym stresem.

Gdy rozstanie jest naszą decyzją, również odczuwamy wiele trudnych emocji, także silny stres związany z perspektywą zmiany. Gdy my czujemy się porzucone, stresowi towarzyszy żal i złość. Rozstanie, które wiąże się z rozwodem jest szczególnie bolesne. Oprócz sfery emocjonalnej konfrontuje nas z wieloma innymi stresującymi czynnikami, takimi jak formalności sądowe, w tym podział majątku. Dlatego rozwód przez psychologów uznany jest za jedną z najbardziej stresujących sytuacji w życiu, obok śmierci bliskiej osoby i bankructwa. Stres związany z rozwodem odczuwają wszyscy, zarówno byli małżonkowie, jak również dzieci, przyjaciele i dalsza rodzina. I wszyscy przez ten czas przechodzą te same etapy radzenia sobie z emocjami i stresem.

Te etapy przeżywanych emocji podczas rozwodu z psychologicznej perspektywy dzielimy na cztery okresy, a każdemu z nich towarzyszy ogromne napięcie i poddenerwowanie. Pierwszy etap to tak zwane wyparcie, inaczej nazywane zaprzeczaniem. Jest to czas, w którym jest nam trudno pogodzić się z sytuacją lub trudność sprawia nam przystosowanie się do nowych okoliczności i stawienie czoła wyzwaniu, jakim jest czekająca nas w życiu zmiana. Wtedy pojawiają się myśli: "Nie wierzę, że to mnie spotkało!", "Jak mogło do tego dojść!", "To niemożliwe, to chyba jakiś koszmar, z którego zaraz się obudzę", oraz wątpliwości i lęki: "Jak ja sobie poradzę?", "Co teraz będzie?".

Wyparcie to przede wszystkim niedowierzanie i bunt, przeciwko temu, co się dzieje: "Jak on / ona mógł / mogła tak się zachować?". To trudny etap. Towarzyszący mu stres jet bardzo silny i powoduje wiele nieprzyjemnych odczuć, takich jak lęk i pobudzenie. Pod wpływem przeżywanego stresu mamy kłopot z koncentracją, logicznym myśleniem, trudno nam podejmować decyzje i racjonalnie działać. Mamy problem ze snem i z apetytem. Dlatego w tym czasie bardzo ważne są wszelkie sposoby, które pomogą nam obniżyć poziom napięcia, tak abyśmy mogli spokojniej i konstruktywniej myśleć. To, co pomaga w walce ze stresem to planowanie i uruchomienie konstruktywnego działania.

W tym czasie szczególnie pomocna jest wspierająca rozmowa z bliskimi osobami, można także porozmawiać z psychologiem, jak również sięgnąć po bezpieczny lek, którego działanie ukoi nerwy ale jednocześnie pozwoli konstruktywnie i energicznie działać. Ponieważ ten pierwszy etap wymaga od nas szczególnej aktywności, najważniejsze jest to, aby obniżyć poziom stresu, który tę aktywność zaburza. To wtedy przeprowadzamy najtrudniejsze rozmowy z rodziną i z przyjaciółmi, wtedy też podejmujemy decyzje o działaniach związanych z formalnościami urzędowymi i sądowymi. Dlatego nasz spokój i opanowania są szczególnie ważne i pomocne.

Kolejny etap, który przechodzimy w sytuacji rozwodu, nazywany jest "etapem złości". W tym czasie dalej działamy, załatwiamy wiele spraw i już godzimy się i oswajamy z tym, co nas czeka ale zaczynamy się złościć na sytuacje i związane z nią komplikacje czy problemy. W tym okresie stres wiąże się z przytłoczeniem ilością sprawunków do załatwienia, z uczuciem zniecierpliwienia przedłużającymi się formalnościami, z bezradnością, którą często odczuwamy chcąc "mieć to wszystko już za sobą". Obniżenie poziomu stresu ma szczególne znaczenie, gdy złość powoduje rozdrażnienie, konfliktowość i niesie za sobą ryzyko pogorszenia się naszych relacji z innymi osobami.

W tym czasie zdarzają się nam niepotrzebne kłótnie w pracy i nieadekwatne do sytuacji wybuchy emocji z błahego powodu. Aby zminimalizować ryzyko takich problemów warto zadbać o siebie i poszukać wszelkich skutecznych sposobów obniżających poziom stresu. To może być odpoczynek, czas spędzony z przyjaciółmi, sprawienie sobie jakiegoś prezentu. Każda aktywność i każde działanie, które wpłyną na obniżenie stresu pomogą nam przejść przez ten trudny etap szybciej i łagodniej. W tym czasie należy szczególnie dbać o siebie i pielęgnować w sobie postawę uważności na swoje potrzeby i emocje.

Kolejny czas związany z przeżywaniem rozwodu to tak zwany "okres smutku". Wtedy odczuwany stres wiąże się z przygnębieniem i żalem związanymi z perspektywą straty. Ponieważ każde rozstanie to strata wspólnych planów, celów na przyszłość, tego, co zabrał ze sobą partner odchodząc z naszego życia, czas ten jest dla nas szczególnie bolesny i raniący. Najbardziej kojąca i pomagająca w walce ze stresem w tym okresie rozstania jest bliskość innych osób, przede wszystkim tych, z którymi jesteśmy emocjonalnie związane. Wtedy warto wypłakać i wysmucić wszystkie trudnego emocje, które odczuwałyśmy i które nadal powodują silny stres.

Jeśli damy sobie prawo najpierw do złości a potem do smutku, jeśli skorzystamy ze wsparcia otoczenia i rozładujemy związane z trudną sytuacją napięcie, jeśli będziemy potrafiły zaopiekować się sobą i dać sobie prawo do przeżywanych uczuć, to wejdziemy w ostatni etap rozstania, który optymistycznie nazywamy w psychologi "zwrotem ku przyszłości". To czas, w którym zaczynamy się uśmiechać, nabierać ufności do innych i wiary w szczęśliwą przyszłość. To czas,w którym patrzymy odważniej przed siebie i z ciekawością otwieramy się na nowy rozdział w naszym życiu.

Stres w tym okresie to podekscytowanie i niepokój związany z oczekiwaniem na nowe. Jeśli jego poziom nie jest zbyt wysoki, to pozytywnie mobilizuje nas działania i daje energie do życia. Najważniejsze jest to, aby otwierając się na nowe, wyciągnąć wnioski z przeżytych doświadczeń i zmienić to, co naszym zdaniem zmiany w nas samych wymaga.

Dlatego warto zadać sobie pytania: "Czego mnie ta trudna sytuacja nauczyła", "Jakich błędów już nie popełnię", "Co teraz zrobię i co będę robiła w przyszłości, aby chronić się przed bolesnymi rozczarowaniami?" . "Zwrot ku przyszłości" to czas, w którym mądrzejsze o trudne doświadczenia, których nie szczędziła nam los, dojrzalsze i silniejsze, odważnie otwieramy się na nową szansę w życiu. Potrafimy też lepiej radzić sobie ze stresem i wiemy, kiedy i jak obniżać jego poziom, aby nie utrudniał nam spokojnego i pomocnego działania. Po trudnych przejściach, kiedy doświadczyłyśmy swojej siły i woli walki o siebie, żaden stres nie jest w stanie nas przestraszyć! Nauczyłyśmy się nad nim panować, i jest to jedna z tych cennych lekcji, jaką dają nam trudne doświadczenia.

Maria Rotkiel – psycholog, terapeutka, dydaktyk. Autorka poradników psychologicznych
"Nas dwoje czyli miłosna układanka. Jak tworzyć i pielęgnować związek?"
oraz "Nas troje czyli rodzinne nastroje". Zapraszamy na stronę www.mariarotkiel.pl